مخدر اسکوپولامین یا نفس شیطان چیست؟

اسکوپولامین یا همان «نفس شیطان» یکی از مواد مخدر خطرناک است که در سال‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این ماده به طور معمول در برخی کشورهای آمریکا جنوبی برای مقاصد خاص و به‌عنوان دارویی در پزشکی استفاده می‌شود، اما به دلیل ویژگی‌های خطرناک آن، به‌ویژه در زمینه اعتیاد و تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی، شناخته شده است. این مقاله به بررسی دقیق اسکوپولامین، روش‌های مصرف، عوارض و علائم مصرف آن و همچنین روش‌های ترک اعتیاد به این ماده مخدر می‌پردازد.

اسکوپولامین یا نفس شیطان چیست؟

اسکوپولامین یک داروی شبه‌آلکالوئید است که از گیاهانی از خانواده سولاناسه استخراج می‌شود و به دلیل اثرات روانی و فیزیکی خود به‌عنوان یک ماده مخدر خطرناک شناخته می‌شود. این ماده در دوزهای مختلف می‌تواند باعث توهمات، اختلال در تصمیم‌گیری و بی‌اختیاری رفتاری شود.

اسکوپولامین یک داروی روان‌گردان و آنتی‌کولینرژیک است که با مسدودکردن استیل‌کولین در سیستم عصبی مرکزی، توهمات و تغییرات در ادراک واقعیت را ایجاد می‌کند. این ماده بیشتر در دسته مواد مخدر روان‌گردان و توهم‌زا قرار می‌گیرد و به‌ویژه زمانی که به‌صورت غیرمجاز مصرف می‌شود، به‌عنوان یک ماده اعتیادآور و خطرناک شناخته می‌شود. به دلیل اثرات شبح‌مانند، به این ماده لقب «نفس شیطان» داده‌اند.
این ماده مخدر از درختی به نام “بوراچرو” (Borrachero) که در کلمبیا می‌روید، به دست می‌آید. نام علمی این گیاه “هیوسسین” (Hyoscine) است. بوراچرو، درختی با گل‌های زیبا و ظاهری شبیه به گل‌های شیپوری، به‌راحتی می‌تواند توجه هر کسی را جلب کند.

با این حال، کمتر کسی می‌تواند باور کند که از چنین گیاه جذابی، ماده‌ای مخدر و خطرناک به نام “نفس شیطان” تولید می‌شود. نام “بوراچرو” به معنای “درخت مست” است، نامی که به‌طور محلی توسط مردم آن منطقه برای این درخت انتخاب شده است.

اولین استفاده از آن به‌عنوان دارو در اواخر قرن نوزدهم برای درمان مشکلات گوارشی و تهوع بوده است، ولی در دهه‌های اخیر به‌عنوان یک ماده مخدر خطرناک شناخته شده است. ترکیب فعال اسکوپولامین از آلکالوئیدهایی است که اثرات خاصی بر سیستم عصبی مرکزی دارند.

این ترکیبات با مسدودکردن گیرنده‌های استیل‌کولین در مغز، تغییرات شدیدی در عملکرد ذهنی، توانایی یادآوری، تمرکز و رفتار ایجاد می‌کنند. مصرف غیرمجاز این ماده می‌تواند به‌سرعت فرد را در معرض خطرات روانی و جسمی جدی قرار دهد و به‌عنوان یک تجربه بی‌اختیاری روانی و فیزیکی منجر شود.

انواع روش‌های مصرف اسکوپولامین یا نفس شیطان

اسکوپولامین از طریق چندین روش مصرف می‌شود که شامل مصرف خوراکی، تزریق و استنشاق (کشیدن) است. در اینجا به توضیح هر یک از این روش‌ها، نحوه تأثیرگذاری آن‌ها و روش‌های مصرف پرداخته می‌شود.

• مصرف خوراکی:
  در این روش، اسکوپولامین به طور معمول در دوزهای مشخص به‌صورت قرص یا مایع مصرف می‌شود. برای مصرف خوراکی، اسکوپولامین به طور معمول به‌صورت دارویی برای درمان تهوع یا مشکلات گوارشی تجویز می‌شود، اما برخی افراد به طور غیرمجاز از آن برای اثرات روانی استفاده می‌کنند.
  اثرات آن معمولاً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از مصرف احساس می‌شود. در این حالت، اثرات روانی همچنان قابل‌توجه است، اما معمولاً با شدت کمتری نسبت به روش‌های دیگر مانند تزریق یا استنشاق ظاهر می‌شود. این روش برای مصارف پزشکی در دوزهای پایین مجاز است، اما مصرف غیرمجاز آن می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد.
• تزریق:
  در این روش، اسکوپولامین به طور مستقیم وارد خون می‌شود. این تزریق معمولاً از طریق سرنگ انجام می‌شود که ماده مستقیماً به جریان خون وارد می‌شود. اثرات آن به‌سرعت و در عرض چند دقیقه آغاز می‌شود. این روش بسیار خطرناک است، زیرا فرد ممکن است به‌سرعت دچار تغییرات شدید روانی مانند توهم، اختلال در تصمیم‌گیری و بی‌اختیاری رفتاری شود. به دلیل سرعت بالای اثرگذاری، تزریق اسکوپولامین به طور غیرمجاز خطرات جدی برای فرد ایجاد می‌کند.
• استنشاق:
  در این روش، اسکوپولامین از طریق استنشاق بخارات یا دود آن وارد سیستم تنفسی می‌شود. این ماده معمولاً به‌صورت پودر یا بخار در فضا پراکنده می‌شود و فرد آن را استنشاق می‌کند. این روش نیز سریع‌ترین تأثیرات را دارد و اثرات آن تقریباً بلافاصله بعد از مصرف ظاهر می‌شود.
  افراد ممکن است پس از استنشاق اسکوپولامین دچار توهمات شدید، سرگیجه و کاهش حافظه شوند. این روش به‌ویژه برای افزایش شدت اثرات به کار می‌رود، اما مصرف آن به‌صورت غیرمجاز می‌تواند منجر به خطرات جسمی و روانی جدی شود.

عوارض مصرف اسکوپولامین یا نفس شیطان

مصرف اسکوپولامین یا نفس شیطان می‌تواند عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت خطرناکی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. این ماده علاوه بر تأثیرات فیزیکی، به‌شدت بر جنبه‌های روانی فرد تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به توهمات، اختلالات تصمیم‌گیری و… شود.

عوارض کوتاه‌مدت مصرف اسکوپولامین:

پس از مصرف اسکوپولامین، اثرات کوتاه‌مدت می‌توانند بسیار سریع و خطرناک بروز کنند. برخی از اثرات فیزیکی شامل خشکی دهان، ضربان قلب بالا، تاری دید، مشکلات گوارشی (مانند تهوع و استفراغ) هستند.از نظر روانی، افراد ممکن است دچار توهمات بصری و شنوایی شوند، همچنین ازدست‌دادن کنترل بر افکار و احساسات و اختلال در توانایی تصمیم‌گیری نیز بسیار رایج است.

در این مرحله، افراد احساس می‌کنند که قادر به کنترل حرکات بدن خود نیستند و دچار بی‌اختیاری حرکتی می‌شوند. این اثرات می‌توانند تا مدت‌زمان کوتاهی پس از مصرف ادامه یابند، اما شدت آن‌ها می‌تواند بسته به دوز مصرفی و روش مصرف متفاوت باشد.

عوارض بلندمدت مصرف اسکوپولامین:

مصرف مداوم و بلندمدت اسکوپولامین می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر بگذارد. از جنبه جسمی، آسیب به سیستم عصبی، مشکلات قلبی و اختلالات گوارشی مزمن از جمله عوارض شایع هستند. در سطح روانی، مصرف بلندمدت این ماده می‌تواند منجر به ایجاد وابستگی روانی و حتی اعتیاد فیزیکی شود.

افرادی که به اسکوپولامین وابسته می‌شوند، ممکن است با علائم اضطراب مزمن، افسردگی شدید و اختلالات شخصیتی مواجه شوند. در موارد شدید، مصرف طولانی‌مدت ممکن است به مشکلات جدی مانند اختلالات حافظه و شخصیت تغییریافته منجر شود .

تأثیرمصرف اسکوپولامین بر مغز و بدن:

اسکوپولامین از طریق مسدودکردن گیرنده‌های استیل‌کولین در مغز، عملکرد طبیعی سیستم عصبی را مختل می‌کند. این تغییرات می‌توانند باعث اختلال در پردازش اطلاعات، کاهش توانایی‌های شناختی و توانایی یادآوری شوند. این ماده به‌ویژه بر حافظه کوتاه‌مدت و توانایی تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارد و باعث کاهش توانایی فرد برای عملکرد به طور معمول می‌شود.

در بلندمدت، این تغییرات می‌توانند ساختار مغز را تغییر داده و به آسیب‌های عصبی منجر شوند که بر توانایی‌های شناختی فرد تأثیر می‌گذارد. همچنین، اثرات بلندمدت اسکوپولامین می‌تواند منجر به تغییرات در ساختارهای عصبی و مغزی شود که باعث بروز اختلالات روانی و فیزیکی پایدار می‌گردد.

علائم اعتیاد یا مصرف اسکوپولامین چیست؟

افرادی که به اسکوپولامین اعتیاد پیدا کرده‌اند، معمولاً مجموعه‌ای از علائم روانی و فیزیکی مشخص را نشان می‌دهند که می‌تواند به طور واضح از دیگر رفتارها و اعتیادها متمایز باشد.

• چهره و نگاه گیج و بی‌روح: یکی از علائم واضح اعتیاد به اسکوپولامین، چهره گیج و بی‌روح فرد است. افراد معتاد ممکن است نگاه سرد، بی‌پاسخ یا ناپایدار داشته باشند و به نظر برسد که ذهنشان در جایی دیگر است. گاهی اوقات، نگاه آن‌ها غیرمتمرکز است و حتی ممکن است دچار افتادگی پلک‌ها شوند.
• تاری دید و اختلال در حرکات صورت: مصرف اسکوپولامین می‌تواند منجر به تاری دید و مشکلات حرکتی شود که در چهره فرد مشهود است. این افراد ممکن است به طور غیرطبیعی چشم‌ها را پلک بزنند یا دچار حرکات غیرقابل‌کنترلی صورت شوند.
• بی‌حالی و افسردگی آشکار: یکی دیگر از علائم واضح اعتیاد، احساس بی‌حالی و افسردگی است که در چهره فرد نمایان می‌شود. فرد ممکن است به طور مداوم حالت غمگین، بی‌روح یا ناتوان از برقراری ارتباط برقرار کند. صورت آن‌ها ممکن است بی‌حرکت و فاقد انرژی باشد.
• اختلال در گفتار و رفتار: افراد معتاد به اسکوپولامین ممکن است به طور مشهود دچار اختلال در گفتار شوند، مثلاً صحبت‌کردن با لحن کند و نامفهوم یا تکرار بی‌دلیل کلمات. رفتار آن‌ها نیز ممکن است بی‌هدف و بی‌ثبات باشد، به‌طوری که از انجام کارهای ساده یا روزمره ناتوان می‌شوند و ممکن است در محل کار یا خانه بی‌تحرک و منفعل به نظر برسند.
• تغییرات فیزیکی مانند خشکی دهان و قرمزی چشم‌ها: یکی از نشانه‌های فیزیکی اعتیاد به اسکوپولامین، خشکی دهان و قرمزی چشم‌ها است. این تغییرات ممکن است در ظاهر فرد بسیار مشهود باشد و به‌ویژه زمانی که به طور مداوم این ماده مصرف شود، بیشتر نمایان می‌شود.
• بی‌اختیاری و مشکلات حرکتی: مصرف اسکوپولامین می‌تواند باعث بی‌اختیاری حرکتی شود، به‌ویژه زمانی که فرد در تلاش است تا حرکت‌های طبیعی بدن را کنترل کند. این امر می‌تواند باعث بروز تغییرات غیرطبیعی در نحوه راه‌رفتن یا ایستادن فرد شود که برای دیگران قابل‌مشاهده است.

روش‌های ترک اعتیاد اسکوپولامین

ترک اعتیاد به اسکوپولامین به درمان‌های جامع و تخصصی نیاز دارد که ترکیبی از دارودرمانی و روش‌های روان‌درمانی است. در ابتدا، پزشکان با استفاده از داروهای کمک‌کننده، علائم ترک را کنترل کرده و به فرد کمک می‌کنند تا از عوارض جسمی و روانی ترک رهایی یابد.

روان‌درمانی‌های شناختی و رفتاری به‌عنوان بخش مهمی از درمان، به فرد کمک می‌کنند تا باورهای منفی و الگوهای رفتاری مضر را شناسایی و اصلاح کند. همچنین، گروه‌های پشتیبانی و مشاوره فردی می‌توانند به فرد در طول روند درمان کمک کنند.

در برخی موارد، داروهایی برای کنترل اضطراب و افسردگی نیز تجویز می‌شود. در کلینیک پیام تندرستی، تیم تخصصی ما با ارائه پشتیبانی مستمر و درمان‌های هدفمند، از بازگشت فرد به مصرف اسکوپولامین جلوگیری کرده و به بهبود کیفیت زندگی او کمک می‌کند.

جمع‌بندی

اسکوپولامین یا نفس شیطان یک ماده مخدر بسیار خطرناک است که مصرف آن می‌تواند عوارض جسمی و روانی جدی به‌همراه داشته باشد. از آنجایی که این ماده تأثیرات منفی زیادی بر سلامت فرد دارد، شناخت آن و آگاهی از روش‌های ترک آن بسیار ضروری است. در صورتی که شما یا نزدیکانتان با اعتیاد به این ماده روبه‌رو هستید، بهتر است از خدمات درمانی و مشاوره‌ای مناسب استفاده کنید.

سؤالات متداول

1. آیا اسکوپولامین به طور قانونی مصرف می‌شود؟
   اسکوپولامین در برخی موارد پزشکی به طور قانونی استفاده می‌شود، اما مصرف آن به‌عنوان ماده مخدر غیرقانونی و خطرناک است.
2. چه مدت طول می‌کشد تا علائم اعتیاد به اسکوپولامین کاهش یابد؟
   زمان ترک و کاهش علائم به‌شدت وابستگی فرد بستگی دارد و ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
3. آیا اسکوپولامین درمان قطعی دارد؟
   بله، درمان اعتیاد به اسکوپولامین امکان‌پذیر است و نیاز به درمان‌های جامع و تخصصی دارد. در کلینیک پیام تندرستی با استفاده از داروها، روان‌درمانی‌ها و پشتیبانی مستمر، به فرد کمک می‌شود تا از اعتیاد رهایی یابد.