ماده مخدر قات یکی از گیاهان روان‌گردانی است که در برخی از جوامع شرق آفریقا و شبه‌جزیره عربی به طور گسترده‌ای مصرف میشود. این گیاه به دلیل ترکیبات شیمیایی فعال خود، تأثیرات روانی و فیزیکی متعددی بر بدن فرد مصرف‌کننده می‌گذارد.
بااین‌حال، مصرف مداوم و زیاد قات میتواند به مشکلات جدی جسمی و روانی منجر شود. در این مقاله، به بررسی انواع روش‌های مصرف قات، تأثیرات آن، عوارض جسمی و روانی ناشی از مصرف، و روش‌های مختلف ترک این ماده خواهیم پرداخت. هدف این است که اطلاعات دقیقی در اختیار شما قرار دهیم تا بتوانید تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد سلامت خود و اطرافیانتان بگیرید.
ماده مخدر قات چیست؟
قات یک ماده مخدر طبیعی است که از برگ‌های درخت Catha edulis به دست می‌آید و عمدتاً در کشورهای شرق آفریقا و شبه‌جزیره عربی، به‌ویژه یمن، اتیوپی و کنیا، مصرف میشود. این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی فعال مانند کاتین و کاتینون است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند. مصرف قات باعث افزایش تولید دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز میشود و در نتیجه فرد احساس شادابی، انرژی و تمرکز بیشتر می‌کند.
قات به‌عنوان یک محرک روان‌گردان در دسته مواد محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS stimulants) قرار دارد و معمولاً از طریق جویدن مصرف میشود. این ماده در برخی جوامع به نام‌های مختلفی همچون «کات» یا «چات» شناخته میشود و از قرن‌ها پیش در شرق آفریقا و یمن به‌عنوان یک فعالیت اجتماعی و مذهبی رایج بوده است.
این ماده به طور طبیعی در گیاهان رشد می‌کند و برخلاف بسیاری از مواد مخدر صنعتی، منبع آن طبیعی است. مصرف قات میتواند اثرات روانی موقت مانند شادی، اعتمادبه‌نفس و انرژی ایجاد کند، اما مصرف مداوم آن میتواند به مشکلات روانی مانند اضطراب، بیخوابی و اعتیاد منجر شود.
ترکیب کاتین در این ماده مشابه آمفتامین عمل کرده و باعث تحریک سیستم عصبی میشود. مصرف آن میتواند باعث اختلالات خواب، اضطراب و تحریک‌پذیری شود و در درازمدت ممکن است مشکلات جسمی و روانی جدی ایجاد کند.
روش‌های مصرف قات و تاثیرات آن
ماده مخدر قات به دلیل اثرات روان‌گردان خود در جوامع مختلف به روش‌های متفاوتی مصرف میشود. هر روش مصرف تأثیرات خاص خود را بر بدن و ذهن دارد و مدت‌زمان اثرات آن بسته به نحوه مصرف میتواند متفاوت باشد. در این بخش، به بررسی روش‌های رایج مصرف قات و تأثیرات آن بر بدن خواهیم پرداخت. در ادامه، هر یک از این روش‌ها را به‌تفصیل توضیح خواهیم داد.
جویدن برگ‌های تازه قات:
رایج‌ترین و مؤثرترین روش مصرف قات، جویدن برگ‌های تازه آن است. مصرفکنندگان معمولاً برگ‌های تازه را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌جویند تا ترکیبات فعال آن مانند کاثین وارد جریان خون شود. این روش، سریع‌ترین تأثیر را دارد و معمولاً اثرات روان‌گردان بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آغاز میشود.
تأثیرات آن مانند افزایش انرژی، شادابی و تمرکز بیشتر به‌تدریج به اوج خود می‌رسند و ممکن است تا ۳ تا ۴ ساعت ادامه یابند. پس از آن، اثرات مصرف کاهش‌یافته و ممکن است با برخی علائم منفی مانند اضطراب، تحریک‌پذیری یا بیخوابی همراه شود.
استنشاق پودر قات:
در برخی موارد، مصرفکنندگان ممکن است قات را به‌صورت پودر درآورده و آن را استنشاق کنند. این روش باعث میشود که ترکیبات فعال قات سریع‌تر وارد جریان خون شوند و تأثیرات روانی فوراً شروع شوند.
این روش معمولاً اثرات مشابه جویدن را دارد، ولی ازآنجاکه ترکیبات سریع‌تر جذب میشوند، تأثیرات آن در مدت‌زمان کمتری آغاز میشود. اثرات روانی ممکن است بسیار سریع‌تر از جویدن به اوج برسد، اما مدت‌زمان این تأثیرات معمولاً کوتاه‌تر است و حدود ۲ تا ۳ ساعت دوام می‌آورد.
استفاده از قات در دم‌نوش یا نوشیدنی‌ها:
برخی مصرفکنندگان برای کاهش شدت اثرات یا تغییر روش مصرف، قات را به‌صورت دم‌نوش یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کنند. این روش مصرف، تأثیرات روانی آن را معمولاً کندتر از روش‌های دیگر آغاز می‌کند و ممکن است بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زمان ببرد تا اثرات آن در بدن ظاهر شوند.
بااین‌حال، اثرات آن ممکن است نسبت به جویدن کمتر محسوس باشد و معمولاً برای مدت‌زمان کوتاه‌تری حدود ۲ تا ۳ ساعت دوام دارد. در تمام روش‌های مصرف، باید توجه داشت که شدت و مدت‌زمان تأثیرات به میزان مصرف، حساسیت فرد به ترکیبات فعال، و ترکیب آن با دیگر مواد بستگی دارد. همچنین، مصرف زیاد یا مکرر قات میتواند به اعتیاد و ایجاد مشکلات جسمی و روانی منجر شود.
✅ مقالات پیشنهادی: ترک تریاک
عوارض مصرف قات
مصرف قات با وجود اینکه در برخی فرهنگ‌ها و جوامع به‌عنوان یک فعالیت اجتماعی و فرهنگی رایج است، اما عوارض جسمی و روانی متعددی به همراه دارد. این ماده مخدر طبیعی به‌ویژه به دلیل ترکیبات محرک خود، میتواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامتی افراد بگذارد. در این بخش، به بررسی عوارض جسمی و روانی مصرف قات خواهیم پرداخت.
عوارض جسمی مصرف قات
- اختلالات خواب (بیخوابی): یکی از عوارض رایج مصرف قات، بیخوابی است. به دلیل ویژگی‌های محرک آن، مصرفکنندگان ممکن است با مشکل خوابیدن مواجه شوند که این امر به‌ویژه در طولانی‌مدت میتواند تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی داشته باشد.
- افزایش ضربان قلب و فشارخون: مصرف قات باعث افزایش ضربان قلب و فشارخون میشود. این اثرات می‌توانند برای افرادی که دچار بیماری‌های قلبی یا فشارخون بالا هستند، خطرناک باشند و باعث بروز مشکلات جدی‌تر شوند.
- کاهش اشتها: یکی از عوارض جسمی رایج دیگر، کاهش اشتها است که ممکن است منجر به کاهش وزن و در برخی موارد به مشکلات تغذیه‌ای و ضعف عمومی بدن منتهی شود.
- مشکلات دهانی: جویدن مداوم قات میتواند باعث آسیب به لثهها، دندانها و گلو شود. التهاب، عفونت و خونریزی از جمله مشکلاتی هستند که مصرفکنندگان ممکن است تجربه کنند، و در صورت عدم درمان، این مشکلات می‌توانند شدیدتر شوند.
عوارض روانی مصرف قات
- اضطراب و تحریک‌پذیری: مصرف قات میتواند منجر به اضطراب و تحریک‌پذیری شود. این عوارض روانی ممکن است پس از مصرف اولیه به وجود آیند و با ادامه مصرف، شدت یابند.
- اختلالات روانی در بلندمدت: مصرف مداوم قات میتواند به مشکلات روانی جدی مانند افسردگی، اضطراب شدید و اختلالات شناختی منجر شود. این مشکلات ممکن است تأثیرات طولانی‌مدت بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند.
- تأثیرات مضاعف در صورت مصرف ترکیبی: مصرف قات در کنار مواد مخدر دیگر یا الکل میتواند تأثیرات مضاعف و خطرناک بر سلامت روانی و جسمی فرد داشته باشد. این ترکیب ممکن است منجر به بروز مشکلات عصبی، اضطراب شدید و حتی رفتارهای پرخاشگرانه شود.
📌 در نهایت، مصرف قات علاوه بر آسیب‌های جسمی، میتواند به مشکلات روانی گسترده‌تری منجر شود که بر عملکرد فرد در جامعه و زندگی روزمره تأثیرات منفی خواهد گذاشت.
✅ مقاله پیشنهادی: دکتر فوق تخصص ترک اعتیاد
علائم مشهود جسمی و روانی مصرف قات
مصرف قات میتواند تأثیرات مختلفی بر بدن و ذهن فرد داشته باشد که برخی از آن‌ها به‌سرعت نمایان میشوند. این علائم به دودسته جسمی و روانی تقسیم میشوند و ممکن است از احساس انرژی و شادابی موقت گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند اضطراب، بیخوابی و اختلالات خلقی را شامل شوند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر علائم جسمی و روانی ناشی از مصرف این ماده خواهیم پرداخت.
علائم مشهود جسمی مصرف مواد مخدر قات:
- افزایش ضربان قلب و فشارخون: یکی از عوارض جسمی مصرف قات، افزایش ضربان قلب و فشارخون است که میتواند برای افرادی با مشکلات قلبی خطرناک باشد.
- بیخوابی و اختلالات خواب: مصرف قات باعث بیخوابی و مشکلات خواب میشود، زیرا این ماده اثرات محرک دارد که خواب طبیعی را مختل می‌کند.
- کاهش اشتها و کاهش وزن: مصرف قات معمولاً باعث کاهش اشتها میشود که در نتیجه میتواند به کاهش وزن و مشکلات تغذیه‌ای منتهی شود.
- مشکلات دهانی و دندانی: مصرف مداوم قات به‌ویژه به‌صورت جویدن میتواند موجب آسیب به لثهها، دندانها و گلو شود. التهاب، خونریزی و عفونت‌های دهانی از جمله مشکلات جسمی هستند.
- تشنج یا لرزش: در موارد حاد یا مصرف بیش از حد قات، ممکن است فرد دچار تشنج یا لرزش‌های عضلانی شود.
- خستگی و ضعف عمومی: بعد از اتمام اثرات اولیه، مصرف‌کننده ممکن است دچار خستگی شدید و ضعف جسمی شود که به دلیل تغییرات در سطح انرژی بدن است.
علائم مشهود روانی مصرف مواد مخدر قات:
- افزایش اضطراب و تحریک‌پذیری: مصرف قات میتواند باعث افزایش اضطراب، نگرانی و تحریک‌پذیری شود که به‌ویژه در مصرفکنندگان مکرر مشهود است.
- افزایش اعتمادبه‌نفس کاذب: مصرفکنندگان قات ممکن است احساس اعتمادبه‌نفس بیشتری پیدا کنند که این اعتمادبه‌نفس کاذب میتواند منجر به رفتارهای پرخاشگرانه یا بی‌پروایانه شود.
- اختلالات خلقی: مصرف مداوم قات ممکن است باعث تغییرات خلقی شدید شود. فرد ممکن است از حالت شادابی به حالت افسردگی یا اضطراب شدید تغییر کند.
- کاهش انگیزه و علاقه به فعالیت‌ها: در درازمدت، مصرفکنندگان قات ممکن است احساس خستگی و کاهش انگیزه برای انجام کارهای روزمره یا فعالیت‌های اجتماعی پیدا کنند.
- توهمات و رفتارهای غیرعادی: در موارد شدید مصرف، فرد ممکن است دچار توهمات بصری یا شنیداری شود و رفتارهای غیرعادی و ناآشنا از خود نشان دهد.
- افسردگی و مشکلات شناختی: مصرف طولانی‌مدت قات میتواند منجر به افسردگی شدید و اختلالات شناختی؛ مانند مشکلات حافظه و تمرکز شود.
📌 این علائم نشان‌دهنده تأثیرات جدی مصرف قات بر بدن و ذهن هستند و در صورت ادامه مصرف، می‌توانند به مشکلات سلامتی مزمن و عواقب جدی‌تری منجر شوند.
روش‌های ترک قات در کلینیک پیام تندرستی
ترک ماده مخدر قات معمولاً نیازمند رویکردی چندجانبه است که شامل سم‌زدایی تدریجی، دارودرمانی و روان‌درمانی میشود. سم‌زدایی تدریجی به فرد کمک می‌کند تا علائم ترک را به‌صورت کنترل‌شده و با حداقل ناراحتی تجربه کند.
داروهایی مانند نالتروکسان ممکن است برای کاهش میل به مصرف قات و کنترل علائم روانی و جسمی مورد استفاده قرار گیرند. روان‌درمانی، به‌ویژه مشاوره فردی و گروهی، برای شناسایی علل اصلی مصرف و مدیریت احساسات و رفتارهای مرتبط با اعتیاد اهمیت دارد. همچنین، روش‌های نوین مانند کاشت ایمپلنت نالتروکسان برای کاهش نیاز به مصرف ماده و استفاده از روش‌های نوین مانند نوروفیدبک و بیوفیدبک برای تنظیم فعالیت مغز و کاهش تمایلات اعتیادی کاربرد دارند.
ترک به روش بستری یا سرپایی نیز بسته به وضعیت فرد میتواند انتخاب شود. برای کمک به فرآیند ترک و حمایت از فرد در مسیر بهبودی، کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی ارائه‌دهنده خدمات تخصصی در زمینه ترک اعتیاد است. برای دریافت مشاوره رایگان و راهنمایی بیشتر، با ما تماس بگیرید.
جمع‌بندی از ماده مخدر قات
در نهایت، ماده مخدر قات به دلیل تأثیرات روان‌گردان خود، میتواند به مشکلات جسمی و روانی جدی منتهی شود. از جمله عوارض مصرف آن می‌توان به اختلالات خواب، افزایش ضربان قلب، اضطراب و مشکلات دهانی اشاره کرد. در کنار این، علائم روانی نظیر اضطراب، افسردگی، و کاهش انگیزه نیز میتواند به‌مرورزمان در مصرفکنندگان ظاهر شود.
ترک قات، اگرچه چالش‌برانگیز است، اما با روش‌های مختلفی همچون سم‌زدایی تدریجی، دارودرمانی و روان‌درمانی امکانپذیر است. برای کسانی که درگیر اعتیاد به این ماده هستند، کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی که بهترین مرکز ترک اعتیاد در تهران است با ارائه خدمات تخصصی و مشاوره رایگان، آماده کمک به فرد در مسیر بهبودی و ترک این ماده است.
سؤالات متداول درباره مواد مخدر قات
- آیا مصرف قات اعتیادآور است؟
بله، مصرف قات میتواند به اعتیاد منجر شود. بسیاری از مصرفکنندگان به طور تدریجی به این ماده وابسته میشوند. - چه عوارضی از مصرف قات برای بدن وجود دارد؟
عوارض مصرف قات شامل بیخوابی، اضطراب، افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، آسیب به لثهها و دندانها، و مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب است. - چگونه میتوانم از مصرف قات ترک کنم؟
ترک قات معمولاً به کمک درمانهای روانشناختی، مشاوره، و گاهی داروها امکانپذیر است. حمایت اجتماعی و شناخت دلایل مصرف نیز میتواند کمککننده باشد. - آیا مصرف قات برای زنان باردار خطرناک است؟
بله، مصرف قات برای زنان باردار میتواند خطراتی برای سلامت جنین داشته باشد. این خطرات شامل کاهش وزن جنین و مشکلات زایمان است. - آیا مصرف قات موجب کاهش اشتها میشود؟
بله، یکی از عوارض معمول مصرف قات کاهش اشتها است که میتواند به کاهش وزن منجر شود.
