امروزه بسیاری از افراد برای برخورداری از خواب راحت و عمیق به مصرف قرص‌های خواب‌آور نیاز دارند. با این که قرص‌های خواب‌آور با تاثیر بر عملکرد سیستم عصبی، مشکل بی‌خوابی را درمان می‌کنند، اما مصرف این داروها با عوارض نامطلوبی نیز همراه است. یکی از بزرگترین چالش‌های مصرف کنندگان قرص‌های خواب ایجاد احساس وابستگی یا اعتیاد به قرص خواب است.
در این شرایط فرد بدون مصرف قرص خواب، به هیچ وجه قادر به خواب طبیعی نخواهد بود و مشکلات روانی و جسمی فراوانی را تجربه خواهد کرد. به همین دلیل بیماران مبتلا به اختلالات خواب همواره به دنبال یافتن کم عارضه‌ترین قرص خواب هستند. در این مقاله به بررسی انواع قرص خواب و کم عارضه‌ترین قرص خواب پرداخته‌ایم
قرص خواب آور چیست؟
همانطور که از نام آن پیداست، قرص خواب‌آور به شما کمک می‌کنند تا راحت‌تر به خواب بروید و در طول شب در خواب بمانید. بی‌خوابی یکی از مهم‌ترین اختلالات خواب است و مصرف قرص‌های خواب‌آور در کوتاه مدت درمان مناسبی برای این بیماران است. قرص‌های خواب‌آور انواع و عملکردهای متنوعی دارند به طوری که برخی باعث ایجاد احساس خواب آلودگی می‌شوند، و برخی دیگر عملکرد ناحیه‌ای از مغز را که با هوشیاری مرتبط است کاهش می‌دهند. این نکته را فراموش نکنید که مصرف داروهای خواب آور، تنها در صورتی بی‌خطر است که زیر نظر پزشک و به صورت کوتاه مدت استفاده شوند.
انواع قرص های خواب آور بدون نسخه (OTC)
قرص‌های خواب آور بدون نسخه به داروهایی اطلاق می‌شود که می‌توان بدون دستور پزشک و به صورت مستقیم از داروخانه خریداری کرد. اکثر داروهای خواب بدون نسخه حاوی ماده به نام آنتی هیستامین هستند که علاوه بر درمان آلرژی، باعث ایجاد خواب آلودگی نیز می‌شود. اگرچه داروهای خواب آور بدون نسخه به راحتی در دسترس هستند، اما لازم است قبل از مصرف آنها با پزشک معالج خود مشورت کنید. داروهای موجود در داروهای خواب بدون نسخه (از جمله مکمل ها) ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشند و یا بیماری های جسمی و روانی را وخیم‌تر کنند.
انواع قرص های خواب آور با نسخه
برخی از قرص‌های خواب آور بسیار قوی‌تر از انواع بدون نسخه هستند و تنها با دستور پزشک امکان تهیه آنها از داروخانه وجود دارد.
رایج‌ترین انواع قرص‌های خواب‌آور با نسخه عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی
- بنزودیازپین ها
- داروهای Z
- داروهای ضد روان پریشی
- داروهای ضد تشنج
از میان داروهای فوق گروه بنزودیازپین شامل آتیوان (لورازپام)، هالسیون (تریازولام)، ریستوریل (تمازپام)، والیوم (دیازپام) و زاناکس (آلپرازولام) با بیشترین خواص اعتیادآور همراه هستند و احتمال دارد که مورد سوء مصرف قرار گیرند.
مهم ترین عوارض جانبی قرص های خواب چیست؟
تقریباً هشت نفر از هر 10 نفری که قرص خواب مصرف می‌کند، تنها یک روز پس از مصرف این داروها دچار احساس خواب آلودگی و خماری و سایر عوارض نامطلوب می‌شوند.
این عوارض بر عملکرد فردی و اجتماعی مصرف کنندگان قرص خواب تاثیرات مخربی دارد و توانایی‌های جسمی و روانی این افراد را به صورت چشمگیری کاهش می‌دهد.
شایع‌ترین عوارض قرص‌های خواب‌آور شامل موارد زیر است:
- یبوست یا اسهال
- خشکی دهان
- سردرد
- ضعف عضلانی
- خستگی مزمن
- کاهش حافظه و تمرکز
- مشکلات گوارشی، از جمله نفخ، سوزش سر دل و حالت تهوع
- ایجاد وابستگی و اعتیاد
- پاراسومنیا ( انجام کارهای غیر ارادی در خواب مانند راه رفتن)
- بروز علائم ترک قرص خواب( در صورت قطع ناگهانی مصرف)
- احتمال تداخل و اوردوز با الکل
- خطر تاثیر بر جنین در بارداری
- خطر مرگ نوزاد
بنابراین اگر بدون دستور پزشک و به مدت طولانی اقدام به مصرف قرص‌های خواب‌آور کرده اید، به احتمال زیاد به مصرف این داروها اعتیاد پیدا کرده و برای ترک این داروها به دریافت درمان های تخصصی نیاز خواهید داشت.
ملاتونین، کم عارضه ترین قرص خواب
ملاتونین به عنوان یک داروی خواب‌آور، محبوبیت زیادی در سراسر جهان به دست آورده است. تحقیقات نشان داده است که مصرف ملاتونین با دستور پزشک، بی‌خطر و غیر اعتیادآور است و تاثیرات سودمندی بر سایر جنبه های سلامتی دارد. در اصل ملاتونین که توسط غده صنوبری در مغز تولید می‌شود، مسئولیت تنظیم ساعت شبانه روزی بدن، برای مدیریت چرخه طبیعی خواب را برعهده دارد.
بنابراین، داروی ملاتونین با تقلید از عملکرد این هورمون برای درمان مشکلات مربوط به بی‌خوابی استفاده می‌شود. براساس گزارشات موجود، ملاتونین مدت زمان به خواب رفتن را کاهش می‌دهد، کل زمان خواب را افزایش می‌دهد و تاثیرات مطلوبی بر کیفیت خواب دارد.
برخی از بهترین تاثیرات ملاتونین بر بدن شامل موارد زیر است:
- بهبود سلامت چشم
- درمان جت لگ یا پرواز زدگی
- بهبود علائم اوتیسم
- درمان علائم افسردگی فصلی
- تسکین ریفلاکس معده به مری (GERD)
- مدیریت فشار خون
- بهبود سیستم ایمنی بدن
- تنظیم سطح کورتیزول
- خواص آنتی اکسیدانی قوی
- افزایش سطح هورمون رشد(HGH) و بازسازی عضلات
بنابراین اگر با مشکلات بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنید و از عوارض قرص‌های خواب آور نگران هستید، داروی ملاتونین به عنوان کم عارضه‌ترین قرص خواب، انتخاب مناسبی برای درمان اختلالات خواب است.
نکات مهم در هنگام مصرف ملاتونین
مقدار مجاز مصرف ملاتونین 0.5-10 میلی گرم در روز است که پزشک براساس شرایط شما این مقدار را مشخص خواهد کرد. این دارو با مقدار کم شروع می‌شود و در صورت نیاز، پزشک دوز مصرف دارو را به صورت تدریجی افزایش خواهد داد. مصرف ملاتونین 30 دقیقه قبل از خواب، بیشترین تاثیر را بر بهبود کیفیت خواب دارد.
مصرف ملاتونین 2 تا 3 ساعت قبل از خواب، به منظور اصلاح ساعت شبانه روزی بدن و ایجاد برنامه خواب منظم‌تر توصیه می‌شود. تحقیقات در مورد اثرات ملاتونین بر زنان باردار، زنان شیرده، کودکان و نوجوانان ادامه دارد بنابراین باید در گروه های فوق تنها بادستور پزشک مصرف شود. برخی از شایع ترین عوارض جانبی گزارش شده مرتبط با ملاتونین عبارتند از تهوع، سردرد، سرگیجه و خواب آلودگی
مصرف ملاتونین ممکن است با برخی از داروهای ضد افسردگی، رقیق‌کننده‌های خون و داروهای فشار خون تداخل داشته باشد.
اگر هر یک از این داروها را مصرف می‌کنید، قبل از مصرف ملاتونین با پزشک خود صحبت کنید تا از عوارض جانبی جلوگیری کنید. متخصصان مرکز ترک اعتیاد پیام تندرستی، از داروی ملاتونین به عنوان کم عارضه‌ترین قرص خواب در جهت درمان بیماران استفاده می‌کنند. این مرکز با برخورداری از تیم درمانی متخصص و امکانات پیشرفته در کلیه ساعات شبانه روز آماده ارائه خدمات تخصصی روانشناسی و ترک اعتیاد است.
