پیشگیری از بازگشت به اعتیاد

اگر خود یا یکی از عزیزانتان تحت درمان اعتیاد قرار گرفته و اعتیاد را با موفقیت ترک کرده‌اید، باید به شما تبریک بگوییم، چرا که کار بزرگی انجام داده‌اید. کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی به عنوان بهترین کلینیک ترک اعتیاد علاوه بر این که در دوران درمان به بیماران کمک می‌کنند تا با سم‌زدایی، مواد مخدر را از بدن خود خارج کنند، برنامه‌هایی نیز برای پیشگیری از بازگشت به اعتیاد تهیه می‌کنند تا بیمار پس از ترک اعتیاد و ترخیص، تنها و سردرگم به حال خود رها نشود. هر چند ترک اعتیاد پیروزی بزرگی است، اما باید بدانید که به پایان رساندن درمان صرفاً یک شروع است.

هیچ روش جادویی برای پیشگیری از بازگشت به اعتیاد وجود ندارد؛ برای پاک ماندن باید به سختی تلاش کنید و خود را متعهد به زندگی سالم بدانید. با این حال روش‌هایی برای کاهش احتمال برگشت به اعتیاد وجود دارد که می‌توان امیدوار بود که از عود اعتیاد جلوگیری می‌کنند.

پیشگیری از بازگشت به اعتیاد با درمان شناختی

درمان شناختی یکی از روش‌های اصلی‌ تغییر دادن تفکر منفی و پرورش مهارت‌های مقابله‌ای سالم محسوب می‌شود. مطالعات مختلف نشان‌دهنده اثرگذاری درمان شناختی در پیشگیری از عود اعتیاد است. افکار منفی زیر از جمله موانعی است که بر سر راه زندگی پاک و سالم قرار می‌گیرد و می‌توان به کمک درمان شناختی بر آنها غلبه کرد:

• تمام مشکلات زندگی‌ام به خاطر بقیه است.
• فکر نمی‌کنم بدون مواد بتوانم زندگی کنم.
• فکر نمی‌کنم مصرف تفریحی اشکالی داشته باشد.
• زندگی بدون مصرف مواد جالب نیست، حال خودم هم بدون مصرف مواد تعریفی ندارد.
• نگرانم مبادا بدون مواد عوض بشوم و به فردی تبدیل شوم که اصلاً دوست ندارم.
• ایجاد تمام تغییرات لازم از عهده‌ام خارج است، نمی‌توانم دوستانم را عوض کنم.
• ترک اعتیاد به تلاش فراوانی نیاز دارد.
• ولع مصرف مواد دیوانه‌ام کرده است، نمی‌توانم در برابر این وسوسه مقاومت کنم.
• اگر هم ترک کنم، دوباره شروع می‌کنم، هیچ وقت نتوانسته‌ام کاری را تا آخر انجام بدهم.
• اگر دوباره شروع کنم، هیچ کس متوجه نمی‌شود.
• می‌ترسم اعتیاد چنان صدمه‌ای به من زده باشد که هیچ وقت بهبود پیدا نکنم.

ترس

ترس یکی از الگوهای فکری منفی است که می‌تواند به عود اعتیاد دامن بزند. افکار منفی نشات گرفته از ترس را می‌توان در گروه‌های زیر طبقه‌بندی کرد:

۱- ترس از ناتوانی در برآورده کردن انتظارات
۲- ترس از قضاوت شدن
۳- بیمار می‌ترسد که بدون مواد یا الکل راه و رسم زندگی در این جهان را بلد نباشد
۴- ترس از موفقیت
۵- ترس از بازگشت به اعتیاد

بازتعریف تفریح

یکی از وظایف مهمی که مشاوران در درمان اعتیاد به عهده می‌گیرند، کمک کردن به بیمار برای بازتعریف تفریح است. آزمایش‌های بالینی نشان داده است، زمانی که بیماران در حال ترک تحت فشار قرار می‌گیرند، شروع به رویاپردازی درباره گذشته می‌کنند و با حسرت از روزهای گذشته که آلوده به مواد بودند، یاد می‌کنند.

بیمار مضطرب و نگران فکر می‌کند که ترک اعتیاد بسیار سخت است، مصرف تفریحی مواد به نظرش خوشایند می‌آید و موفقیت‌هایی که در طول ترک اعتیاد به دست آورده است، به نظرش بی‌ارزش جلوه می‌کند. چالش شناختی بیماران در حال ترک این است که بپذیرند هر چند ترک اعتیاد گاهی اوقات دشوار می‌شود، اما اعتیاد بسیار سخت‌تر است. واقعاً اگر اعتیاد به این آسانی و لذت‌بخشی بود، چرا این همه آدم درصدد ترک اعتیاد برمی‌آیند!

آیا می دانید علائم و نشانه‌های اعتیاد به آلپرازولام چیست؟ و روش های ترک اعتیاد آلپرازولام در مرکز پیام تندرستی به عنوان بهترین مرکز ترک آلپرازولام چگونه انجام می شود؟

مراحل پیشگیری از بازگشت اعتیاد چگونه است؟

ترک اعتیاد فرایندی از رشد فردی است که در هر مرحله از آن خطر عود اعتیاد وجود دارد و از این رو برای هر مرحله وظایفی به منظور پیشگیری از عود در اعتیاد و پیشرفت کردن به مرحله بعدی تعریف می‌شود. زمان‌بندی مراحل ترک اعتیاد برای همه یکسان نیست، با این حال ضروری است که کلیات این مراحل به بیماران و خانواده‌هایشان آموزش داده شود. به طور کلی، دوره ترک اعتیاد جهت پیشگیری از بازگشت به اعتیاد دارای سه مرحله به شرح زیر است:

۱- مرحله پرهیز از مصرف مواد مخدر یا محرک

مرحله پرهیز بلافاصله پس از قطع مصرف مواد شروع می‌شود و معمولاً یک تا دو سال طول می‌کشد. تمرکز اصلی در این مرحله، غلبه بر ولع مصرف مواد و استفاده نکردن از مواد است. خطرات فراوانی پاکی بیمار را در این مرحله تهدید می‌کند که از آن جمله می‌توان به ولع جسمی، اهمال در مراقبت از خود، وسوسه فقط یک بار مصرف مجدد و تعارض درونی برای پذیرش مشکل اعتیاد اشاره کرد. بهبود شرایط جسمی و عاطفی و تلاش برای مراقبت بیشتر از خود، مهم‌ترین وظایف در مرحله پرهیز از مصرف محسوب می‌شود.

۲- مرحله ترمیم

وظیفه اصلی در این مرحله، ترمیم کردن آسیب‌های ناشی از اعتیاد است. تجارب بالینی نشان داده است که مرحله ترمیم معمولاً دو تا سه سال طول می‌کشد.

۳- مرحله رشد

مرحله رشد به پرورش مهارت‌هایی اختصاص دارد که بیمار پیش از این نیاموخته است و برخوردار نبودن از آنها او را مستعد اعتیاد می‌سازد. تجارب بالینی نشان داده است که این مرحله معمولاً ۳ تا ۵ سال پس از قطع مصرف مواد یا الکل شروع می‌شود و تا پایان عمر ادامه دارد.

وظایف مرحله رشد به شرح زیر است:

• شناسایی و تغییر افکار منفی و الگوهای خودتخریبی
• به چالش کشیدن ترس‌ها به کمک درمان‌شناختی و تن‌آرامی بدن از طریق ذهن
• تعریف حد و مرزهای سالم
• کمک کردن به دیگران
• ارزیابی مجدد سبک زندگی و حصول اطمینان از قدم برداشتن در مسیر درست

وظایف این مرحله مشابه وظایفی است که افراد غیرمعتاد در زندگی روزمره خود به عهده دارند. عدم پرورش مهارت‌های زندگی سالم برای غیرمعتادان نیز پیامدهای ناخوشایند و ناراحت‌کننده‌ای به دنبال دارد. بیماران در حال ترک نیز در صورتی که مهارت‌های زندگی سالم را یاد نگیرند، در زندگی دچار مشکلات و ناراحتی‌هایی می‌شوند که می‌تواند به عود اعتیاد بیانجامد.

۵ قانون اصلی در ترک اعتیاد

تجربه نشان داده است که اکثر موارد عود اعتیاد را می‌توان در قالب تخطی از چند قانون اصلی توضیح داد. آموختن این قوانین ساده به بیماران در حال ترک باعث می‌شود که آنان متوجه شوند که ترک اعتیاد فرایندی پیچیده یا خارج از کنترل نیست.

قانون اول ترک اعتیاد: زندگیتان را تغییر دهید

مهم‌ترین قانون ترک اعتیاد این است که ترک اعتیاد میسر نمی‌شود، مگر آن که مصرف مواد را کاملاً قطع کنید. ترک اعتیاد مستلزم ایجاد زندگی جدیدی است که مصرف نکردن مواد را آسان‌تر کند. اگر بیماران زندگی خود را تغییر ندهند، تمام عامل‌هایی که زمینه‌ساز اعتیاد شده است، در نهایت دوباره بر بیمار مسلط خواهند شد و او را از پرتگاه اعتیاد به پایین پرتاب خواهند کرد.

بیماران در حال ترک غالباً از تصور تغییر دادن زندگی خود دچار نگرانی و اضطراب می‌شوند. بیمارانی که پیرو تفکر یا همه یا هیچ هستند، بر این باورند که منظور از تغییر، تغییر دادن همه چیز در زندگی است. از این رو باید بیمار متقاعد شود که معمولاً فقط درصد اندکی از زندگی نیاز به تغییر دارد. همچنین اگر بیمار متوجه شود که اکثر مردم مشکلات مشابهی دارند و باید تغییرات مشابهی را در زندگی ایجاد کنند، قوت قلب بیشتری پیدا می‌کند.

موارد زیر نمونه‌هایی از تغییراتی است که بیماران در حال ترک باید در زندگی خود به وجود بیاورند:

• تغییر دادن الگوهای فکری منفی که پیش‌تر به آنها اشاره شد
• دوری از افراد، مکان‌ها و هر آنچه که تداعی‌کننده مصرف مواد است
• رعایت کردن پنج قانون ترک اعتیاد

قانون دوم ترک اعتیاد: کاملاً صادق باشید

دروغگویی همراه همیشگی اعتیاد است. معتادان باید درباره تهیه مواد، پنهان کردن مواد، انکار کردن پیامدهای مصرف مواد و برنامه‌ریزی برای شروع دوباره مصرف مواد دروغ بگویند. معتادان در نهایت حتی به خودشان هم دروغ می‌گویند. مطالعات بالینی نشان می‌دهد که تصور بیماران مبنی بر این که نمی‌توانند کاملاً صادق باشند، نشانه عود هیجانی اعتیاد است که در مقاله ***** با آن آشنا شدیم. یکی از چالش‌های مشاوران این است که بیماران در حال ترک را متقاعد به راستگویی کنند و آنان را تشویق کنند که هر گاه حرفی را خلاف واقعیت به زبان آوردند، گفته خود را به سرعت اصلاح کنند.

قانون سوم ترک اعتیاد: کمک بخواهید

اکثر معتادان در ابتدا سعی می‌کنند که خودشان اعتیاد را به تنهایی ترک کنند. آنها می‌خواهند ثابت کنند که کنترل کامل بر اعتیاد خود دارند و آن‌قدر که دیگران تصور می‌کنند، بیمار و درمانده نیستند. مطالعات نشان داده است که بهره‌گیری از مراکز تخصصی ترک اعتیاد و تجربه متخصصان، احتمال پاک ماندن بیمار را در بلندمدت به شدت افزایش می‌دهد.

معتادان در حال ترک بنا به دلایل زیر به مراکز ترک اعتیاد ملحق نمی‌شوند:

• ملحق شدن به گروه به معنای پذیرفتن اعتیاد است.
• می‌خواهم خودم اعتیادم را به تنهایی ترک کنم.
• عضویت در این گروه‌ها را دوست ندارم.
• صحبت کردن در جمع را دوست ندارم.
• از قبول کردن مشکل اعتیاد واهمه دارم.

مشاور در درمان‌شناختی سعی می‌کند که تمام افکار منفی فوق را اصلاح کند.

قانون چهارم ترک اعتیاد: مراقب خود باشید

برای درک اهمیت قانون مراقبت از خود کافی است بدانید که اکثر افراد به دلیل اهمال در مراقبت از خود در دام اعتیاد می‌افتند. اکثر افراد برای فرار کردن از مشکلات، رسیدن به آرامش یا پاداش دادن به خود به الکل و مواد مخدر پناه می‌برند. در جلسات مشاوره ترک اعتیاد کلینیک پیام تندرستی به لذت‌های زودگذر مصرف مواد مخدر اشاره می‌شود تا بیماران متوجه اهمیت مراقبت از خود بشوند و برای یافتن جایگزین‌های سالم انگیزه پیدا کنند.

قانون پنجم ترک اعتیاد: قوانین را نادیده نگیرید

هدف از این قانون، یادآوری کردن این نکته به معتاد در حال ترک است که نباید با اصرار به ترک اعتیاد به روش خاص خود، در برابر تغییر مقاومت کند یا فرایند درمان را مختل کند. تلاش برای یافتن راه‌های گریز در طرح درمان اعتیاد مثال ساده‌ای از نادیده گرفتن قوانین است. توجه نکردن به توصیه‌های متخصص ترک اعتیاد یکی از بارزترین نشانه‌های بازگشت به اعتیاد است.

به طور کلی می‌توان معتادان در حال ترک را به دو گروه تقسیم کرد:

• گروه اول: افرادی که دیگر مواد مصرف نمی‌کنند.

این گروه قبول دارند که مصرف مواد در ابتدا لذت‌بخش بود، اما پس از مدتی عواقبی را به بار آورد که به هیچ وجه خوشایند نبود. این گروه عزم خود را برای شروع فصل جدیدی از زندگی جزم کرده‌اند.

• گروه دوم: افرادی که مصرف مواد را انکار می‌کنند.

افرادی که مصرف مواد مخدر را انکار می‌کنند، نمی‌توانند یا نمی‌خواهند که شدت اعتیاد و دامنه عوارض آن را قبول کنند و تصور زندگی بدون مواد برایشان مشکل است. این گروه مخفیانه با خود عهد می‌بندند که روزی دوباره مواد مصرف کنند. نقاط عطف مهم، مانند سالگرد ترک اعتیاد غالباً فرصتی برای مصرف دوباره تلقی می‌شود. وقتی سالگرد ترک اعتیاد می‌رسد، فرد با خود فکر می‌کند که آن‌قدر حالش خوب شده است که بتواند دوباره مواد مصرف کند و دچار مشکل نشود. جالب است بدانید که بسیاری از معتادان سابق ۵، ۱۰ یا نهایتاً ۱۵ سال پس از ترک اعتیاد دوباره آلوده به مواد مخدر می‌شوند.

پیشگیری از بازگشت اعتیاد در کلینیک پیام تندرستی

احتمال بازگشت به اعتیاد در شش ماه اول پس از ترک اعتیاد بسیار بیشتر است. برای همین برنامه ریزی برای این دوره و پیشگیری از عود و بازگشت به اعتیاد بسیار اهمیت دارد. به همین منظور کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی با ارائه برنامه های درمانی مراقبت های پس از ترک اعتیاد می‌کوشد تا مسیر بازگشت به پاکی و ادامه دادن آن را برای بیماران هموار سازد.