بوپرنورفین نوعی داروی مؤثر برای درمان علائم ترک اعتیاد به مواد مخدر است که از سال ۲۰۰۲ به‌صورت بالینی برای این منظور مورد استفاده قرار گرفته است. مصرف این دارو تنها با دستور پزشک مجاز است؛ زیرا ممکن است در کنار اثرات درمانی، عوارض نامطلوبی را ایجاد کند.
یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در حین مصرف بوپرنورفین مورد توجه قرار گیرد احتمال تداخل دارویی قرص ب۲ با سایر مواد دارویی است. باتوجه‌به اهمیت این موضوع در این مقاله به بررسی این که قرص ب ۲ با چه داروهایی تداخل دارد، پرداخته‌ایم:
✅ مقاله پیشنهادی: دکتر فوق تخصص ترک اعتیاد در تهران
گزارش کلی تداخل دارویی قرص b۲
بر اساس تحقیقات انجام شده مجموعاً ۲۰۱ مورد تداخل دارویی جدی، ۴۶۷ مورد تداخل دارویی متوسط و ۴ مورد تداخل دارویی جزئی با قرص ب۲ شناسایی شده است. همچنین مصرف این دارو برای مبتلایان به ۱۴ بیماری و مصرف‌کنندگان الکل نیز با عوارض جدی همراه است.
روش تأثیرگذاری داروی بوپرنورفین
بوپرنورفین به دسته‌ای از داروها به نام آگونیست‌های اپیوئیدی جزئی تعلق دارد و میل به سایر مواد افیونی را کاهش می‌دهد. این دارو گیرنده‌های اپیوئیدی مغز را فعال می‌کند، گویی که یک ماده افیونی در بدن وجود دارد، اما اثرات ضعیف‌تری دارد.
این دارو با تأثیرات بلندمدت، معمولاً به شکل قرص زیرزبانی تجویز می‌شود که تا ۲۴ ساعت بر بیمار تأثیر می‌گذارد. مصرف بوپرنورفین به‌تنهایی بی‌خطر است، اما اگر همراه با برخی از داروها مصرف شود، درمان کامل آن تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
تداخلات دارویی ب۲
بوپرنورفین یک داروی نیمه‌سنتتیک است که به طور عمده برای درمان دردهای مزمن و وابستگی به مواد مخدر، به‌ویژه هروئین، استفاده می‌شود. این دارو به دلیل اثرات مشابه به اپیوئیدها بر سیستم عصبی مرکزی، میتواند با سایر داروها تداخلات دارویی ایجاد کند که خطرات و عوارض جانبی را افزایش دهد.
مصرف همزمان بوپرنورفین با داروهای مختلف باید بادقت انجام شود تا از بروز مشکلات جدی مانند افسردگی تنفسی، خوابآلودگی شدید و سایر اثرات جانبی جلوگیری شود. در ادامه به برخی از تداخلات دارویی مهم بوپرنورفین پرداخته می‌شود.
تداخلات دارویی ب۲ با آرام‌بخش‌ها و داروهای ضداضطراب (بنزودیازپینها)
داروهایی مانند:
- کلونوپین (کلونازپام)
- زاناکس (آلپرازولام)
- والیوم (دیازپام)
- ریستوریل (تمازپام)
- آتیوان (لورازپام)
مصرف همزمان بوپرنورفین و بنزودیازپینها میتواند خطر افسردگی تنفسی، خوابآلودگی، کاهش سطح هوشیاری، و حتی مرگ را افزایش دهد. این تداخل به دلیل اثرات افزایشی بر سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود. اگر این داروها همراه با بوپرنورفین تجویز شوند، باید دوز هر دو دارو به‌دقت کنترل شود و بیمار تحت نظارت دقیق پزشک قرار گیرد.
تداخلات دارویی ب۲ با آنتاگونیست‌های گیرنده‌های اوپیوئیدی (نالوکسان و نالترکسون)
داروهایی مانند:
- نالوکسان
- نالترکسون
این داروها آنتاگونیست‌های قوی گیرنده‌های اپیوئیدی هستند که میتوانند اثرات بوپرنورفین را کاهش دهند یا حتی معکوس کنند. این میتواند منجر به علائم ترک شدید در بیمارانی شود که برای درمان اعتیاد از بوپرنورفین استفاده میکنند. استفاده همزمان از این داروها باید با فاصله زمانی کافی از یکدیگر و تحت نظارت پزشک متخصص باشد.
تداخلات دارویی ب۲ با داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
داروهایی مانند:
- فنیلزین
مصرف همزمان بوپرنورفین و داروهای MAOI میتواند منجر به افزایش خطر بروز بحران هیپرتنسیو (افزایش شدید فشارخون) و علائم شدیدی مانند تب، تعریق زیاد، افزایش ضربان قلب، و تنگی نفس شود. ترکیب این دو دارو باید به طور کامل اجتناب شود.
۴. آنتی‌بیوتیک‌ها (به‌ویژه کلاریترومایسین)
داروهایی مانند:
- کلاریترومایسین
آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند کلاریترومایسین که مهارکننده‌های سیستم آنزیم سیتوکروم P۴۵۰ (CYP3A4) هستند، میتوانند سطح بوپرنورفین را در خون افزایش دهند. این امر میتواند منجر به عوارض جانبی اضافی مانند خوابآلودگی، افسردگی تنفسی و سایر اثرات ناشی از مسکن‌های اوپیوئیدی شود. در صورت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، ممکن است نیاز به کاهش دوز بوپرنورفین باشد.
تداخلات دارویی ب۲ با داروهای ضدافسردگی (SSRI / SNRI)
داروهایی مانند:
- فلوکستین (SSRI)
- سرترالین (SSRI)
- دولوکستین (SNRI)
تداخل دارویی: این داروها میتوانند خطر سندرم سروتونینی را افزایش دهند که شامل علائمی چون تب، تعریق، لرزش، اختلالات شناختی و شلی عضلات است. سندرم سروتونینی یک واکنش نادر و جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. ترکیب بوپرنورفین با این داروها باید بااحتیاط انجام شود و بیمار تحت نظارت دقیق قرار گیرد.
تداخلات دارویی ب۲ با داروهای ضدویروسی (به‌ویژه داروهای ضد HIV)
داروهایی مانند:
- ریتوناویر
تداخل دارویی: داروهایی مانند ریتوناویر که مهارکننده‌های آنزیم CYP3A4 هستند، میتوانند سطح بوپرنورفین را افزایش دهند و خطر بروز مسمومیت دارویی و عوارض جانبی را به دنبال داشته باشند. مصرف همزمان این داروها باید بادقت و تحت نظارت پزشک انجام شود.
تداخلات دارویی ب۲ با داروهای ضدقارچ (مثل کتوکونازول)
داروهایی مانند:
- کتوکونازول
داروهای ضدقارچ مانند کتوکونازول که مهارکننده‌های سیستم آنزیم CYP3A4 هستند، میتوانند سطح بوپرنورفین را افزایش دهند و در نتیجه عوارض جانبی آن نیز افزایش می‌یابد.مصرف همزمان این داروها باید بااحتیاط انجام شود و تحت نظارت پزشک متخصص باشد.
ذکر این نکته لازم است که حتی اگر از مکمل‌های ویتامینی و گیاهان دارویی استفاده میکنید برای پیشگیری از تداخل دارویی با قرص ب۲، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. درهرصورت، بیمارانی که در حال طی مراحل سمزدایی هستند باید به‌صورت مداوم با پزشک خود در مورد عوارض داروهای مصرف شده مشورت کنند تا پزشک با تنظیم دوز یا تغییر دارو از بهترین روش درمانی برای بهبود شرایط بیمار استفاده کند.
✅ مقاله پیشنهادی: کلینیک ترک اعتیاد بانوان تهران
داروهای تشدیدکننده تأثیر بوپرنورفین
برخی از داروها به دلیل کاهش متابولیسم بدن و تعداد ضربان قلب سبب افزایش تأثیرات بوپرنورفین بر بدن می‌شود. در شرایطی که سرعت متابولیسم بدن کاهش پیدا می‌کند، سرعت تجزیه داروها نیز کاهش پیدا می‌کند و این امر باعث افزایش ماندگاری این داروها در جریان خون می‌شوند.
مهم‌ترین داروهای تشدیدکننده تأثیر بوپرنورفین عبارت‌اند از:
- برخی از داروهای ضدافسردگی مانند Nardil (فنلزین) و Prozac (فلوکستین)
- آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند بیاکسین XL (کلاریترومایسین) و اری-تاب (اریترومایسین)
- داروهای ضدقارچ مانند دیفلوکان (فلوکونازول) و اسپورانوکس (ایتراکونازول)
داروهای کاهنده تأثیر بوپرنورفین
در مقابل، برخی از داروها سبب کاهش اثرات بوپرنورفین می‌شوند و ممکن است باعث شوند که این دارو به‌اندازه کافی مؤثر عمل نکنند. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که متابولیسم بدن افزایش پیدا کند و دارو با سرعت بسیار بیشتری تجزیه شود؛ بنابراین غلظت مؤثر دارو برای درمان عوارض اعتیاد در خون و بافت‌های بدن کاهش پیدا می‌کند. مهم‌ترین داروهای کاهنده تأثیر بوپرنورفین عبارت‌اند از:
- برخی از داروهای ضدتشنج مانند فنوباربیتال، تگرتول (کاربامازپین) و دیلانتین (فنی توئین)
- ریفامپین، برای درمان سل
- گیاه خار مریم، گیاهی گل‌دار برای درمان افسردگی
اگر در حال حاضر از داروهای دیگری استفاده میکنید و قصد دارید مصرف بوپرنورفین را شروع کنید، با پزشک معتمد خود مشورت کنید.
✅مقاله پیشنهادی: ترک ب2
مصرف همزمان قرص ب۲ و تریاک
قرص ب ۲ از نظر ترکیب شیمیایی شباهت زیادی به تریاک دارد، با این تفاوت که تأثیرات این دارو در سرکوب عملکرد سیستم عصبی، ضعیف‌تر از تریاک است. همان‌گونه که بیان شد قرص ب ۲ برای کاهش عوارض ترک مواد مخدر مثل ترک تریاک استفاده می‌شود و باید تحت استانداردهای خاصی مورد استفاده قرار گیرد.
بر اساس تحقیقات انجام شده مصرف همزمان قرص ب ۲ و تریاک باعث تشدید اثرات هر دو ترکیب شده و خطر مسمومیت و مرگ فرد را در پی دارد.
✅مقاله پیشنهادی: ترک تریاک
تداخل دارویی ب ۲ با الکل
استفاده از بوپرنورفین همراه با ترکیبات الکلی که باعث کاهش سرعت عملکرد سیستم عصبی مرکزی می‌شود مخصوصاً در حین ترک الکل، سبب ایجاد عوارض جانبی جدی مانند مشکلات تنفسی، کما و حتی مرگ می‌شود. در این شرایط، پزشکان با جایگزین‌کردن داروهای مناسب از بروز مشکلات فوق در طول درمان اعتیاد پیشگیری به عمل می‌آورند. همچنین، لازم است تا زمان مشخص‌شدن عوارض بورپرنورفین بر بدن، از رانندگی یا انجام‌های کارهای خطرناک که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید.
جمع‌بندی
بوپرنورفین یکی از داروهای مؤثر در درمان وابستگی به مواد مخدر است، اما مصرف همزمان آن با برخی داروها میتواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. تداخلات دارویی با بوپرنورفین میتواند باعث افزایش یا کاهش اثرات دارو و عوارض جانبی غیرقابل‌پیش‌بینی مانند افسردگی تنفسی، خوابآلودگی، یا افزایش فشارخون شود؛ بنابراین، مصرف بوپرنورفین باید تحت نظارت دقیق پزشک صورت گیرد و بیمار باید از تداخلات دارویی احتمالی با پزشک خود مشورت کند. این دارو باید به طور صحیح و تنها طبق دستور پزشک مصرف شود تا از بروز عوارض جانبی جدی جلوگیری شود.
مرکز ترک اعتیاد پیام تندرستی یکی از معتبرترین مراکز ترک اعتیاد در کشور و بهترین کلینیک ترک اعتیاد تهران است که از سوابق درخشانی در درمان انواع اختلالات سو مصرف مواد برخوردار است. این مرکز مفتخر است که با همکاری بهترین تیم پزشکان، روانپزشکان و روان‌شناسان حوزه ترک اعتیاد موفقیت بیشماری در درمان بیماران به دست آورده است. برای کسب اطلاعات بیشتر با همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید.
سؤالات متداول
- آیا مصرف بوپرنورفین همراه با بنزودیازپینها خطرناک است؟
بله، مصرف همزمان بوپرنورفین با بنزودیازپینها میتواند منجر به افسردگی تنفسی شدید، خوابآلودگی و حتی مرگ شود. این ترکیب باید تنها تحت نظارت پزشک و بادقت زیاد مصرف شود. - چه داروهایی اثرات بوپرنورفین را کاهش میدهند؟
داروهای ضدتشنج مانند فنوباربیتال، کاربامازپین و فنیتوئین از جمله داروهایی هستند که میتوانند متابولیسم بوپرنورفین را افزایش داده و اثرات درمانی آن را کاهش دهند. - آیا مصرف بوپرنورفین با الکل خطرناک است؟
بله، مصرف بوپرنورفین همراه با الکل میتواند باعث افسردگی تنفسی، کما و حتی مرگ شود. ازاینرو مصرف همزمان این دو باید به طور کامل اجتناب شود.
