امروزه افراد زیادی در سرتاسر جهان برای درمان اختلالات خواب به مصرف قرصهای خواب‌آور نیاز دارند. با این که، مصرف کوتاه مدت قرصهای خواب‌آور تحت نظارت پزشک، یکی از بهترین اقدامات برای درمان اختلالات خواب است، اما در مقابل؛ عوارض مصرف خودسرانه این داروها به شدت خطرناک و کشنده است. خواص اعتیادآور قرصهای خواب‌آور به حدی شدید و پنهان است که بیشتر بیماران متوجه اعتیاد خود به این داروها نمی‌شوند و تنها در صورت ترک ناگهانی دارو و تجربه علائم ترک، به عمق اعتیاد خود پی می‌برند.
مصرف طولانی مدت قرص خواب و افزایش میزان مصرف آن حتی ممکن است باعث اوردوز افراد مصرف‌کننده شود. در این مقاله سعی داریم به عوارض مصرف بلند مدت قرص خواب‌آور بپردازیم.
قرص خواب آور چیست؟
قرصهای خواب‌آور با تاثیر بر انتقال دهنده‌های عصبی خاصی که مسئولیت خواب را برعهده دارند، سبب کاهش سرعت فعالیت سیستم عصبی مرکزی می‌شوند.
بیشتر قرصهای خواب‌آور در دسته داروهای خواب‌آور-آرامش بخش طبقه‌بندی‌شده که به منظور کاهش اضطراب یا رفع مشکلات خواب تجویز می‌شوند. دو نوع اصلی آرام بخش‌های خواب‌آور شامل باربیتورات‌ها و بنزودیازپین‌ها هستند.
برخی از باربیتورات‌هایی که معمولاً برای بی‌خوابی تجویز می‌شوند عبارتند از:
- لومینال (فنوباربیتال)
- نمبوتال (پنتوباربیتال)
مهم‌ترین بنزودیازپین‌های تجویزشده برای درمان اختلالات خواب عبارتند از:
- آتیوان (لورازپام)
- هالسیون (تریازولام)
- کلونوپین (کلونازپام)
- لیبریوم (کلردیازپوکساید)
- ترانگزن (کلورازپات)
- والیوم (دیازپام)
- زاناکس (آلپرازولام)
از آنجایی که بیشتر قرصهای خواب‌آور متعلق به دسته بنزودیازپین‌ها اعتیادآور هستند باید حتما طبق دستور پزشک مورد استفاده قرار گیرند.
عوارض بلندمدت مصرف داروهای خواب آور
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که مصرف طولانی‌مدت قرصهای خواب تجویزشده توسط پزشک خطری برای آن‌ها ندارد. در این شرایط در صورت اتمام دوره کوتاه‌مدت مصرف دارو، ممکن است به صورت خودسرانه مصرف قرصهای خواب‌آور را ادامه دهند.
حقیقت این است که داروهای خواب‌آور باید تنها در دوزهای کم و برای درمان کوتاه مدت بی‌خوابی یا سایر اختلالات خواب استفاده شود.
مصرف قرصهای خواب‌آور برای مدت طولانی یا در دوزهای بالاتر، احتمال بروز عوارض جانبی زیر را افزایش می‌دهد:
- سردرد
- سرگیجه و سبکی سر
- تهوع و استفراغ
- راه رفتن در خواب
- توهم
- اختلال در مهارت‌های حرکتی و عدم تعادل
- خواب‌آلودگی در طول روز
- افسردگی
- خطر وابستگی و اعتیاد
علاوه بر موارد فوق، عوارض بلند مدت مصرف قرص خواب مانند Ambien، Sonata و Lunesta شامل افزایش خطر سقوط، جراحات و تصادفات رانندگی است. نتایج تحقیقات اخیر نشان داده است که میزان ابتلا به سرطان در بیمارانی که به طور منظم قرصهای خواب مصرف می‌کنند، بیشتر است.
براساس گزارش متخصصان مصرف داروهای خواب‌آور همراه با سایر داروهای مسکن یا الکل با خطر افت فشار خون، کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش عملکرد دستگاه تنفسی همراه است و می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری را ایجاد کند.
اعتیاد به قرص های خواب آور
براساس تحقیقات انجام شده در حدود 68 درصد از بیمارانی که از قرصهای خواب‌آور تجویزشده استفاده می‌کنند از این داروها برای مدت طولانیتر و بیشتر از مقدار تجویزشده استفاده می‌کنند. خطر ایجاد وابستگی جسمی و روانی به مصرف داروهای خواب‌آور بسیار شدید است و بسیاری از بیماران تنها پس از قطع مصرف قرص خواب، متوجه اعتیاد خود به این داروها می‌شوند.
مهم‌ترین علائم ترک قرص خواب در افرادی که به این داروها اعتیاد پیدا کرده‌اند شامل موارد زیر است:
- اضطراب
- مشکلات خواب
- تحریک‌پذیری
- لرزش
- سردرد
- اسپاسم عضلانی
- افزایش سرعت تنفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- افزایش ضربان قلب
- افسردگی
- هذیان
- تشنج
- ناتواتی در توقف مصرف دارو
- بروز اضطراب در شرایط عدم دسترسی به دارو
- مراجعه به چندین پزشک و درخواست تجویز دارو
- کاهش حافظه
تجربه هر یک از عوارض قطع ناگهانی قرص خواب به معنای اعتیاد به قرصهای خواب‌آور است. بهترین اقدام برای درمان این مشکل، مراجعه به یک مرکز تخصصی ترک اعتیاد و طی مراحل سم زدایی و دارو درمانی و روان درمانی تحت نظر پزشکان متخصص است.
اوردوز قرص خواب آور
معمولا افرادی که به صورت خودسرانه از قرصهای خواب‌آور استفاده می‌کنند بیشتر در معرض اوردوز قرصهای خواب‌آور قرار دارند. مهم‌ترین دلایل بروز اوردوز شامل مصرف چندین قرص در یک زمان، ترکیب قرصهای خواب‌آور با سایر داروها یا الکل و عدم پیروی از دستورالعمل‌های پزشک در مورد مقدار و زمان مصرف دارو است.
علائم اوردوز قرصهای خواب‌آور، مشابه علائم مصرف بیش از حد الکل است که عبارتند از:
- کبودی لب‌ها، انگشتان و پوست (سیانوز)
- اختلال در تنفس
- سرگیجه یا بیهوشی
- ناتوانی در تفکر یا واکنش طبیعی
- سرد شدن پوست
- کاهش سرعت تنفس
- کاهش ضربان قلب
- لکنت زبان
- عدم تعادل
- استفراغ
- کما
- مرگ
برخی از افراد برای خودکشی اقدام به مصرف بیش از حد قرصهای خواب‌آور می‌کنند که اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است فرد زنده بماند اما به دلیل کمبود اکسیژن دچار آسیب مغزی شود.
بنابراین در صورت مشاهده علائم فوق در یک فرد، سریعا با اورژانس تماس حاصل کرده و تا رسیدن کمک‌های تخصصی فرد را بیدار نگه دارید.
بهترین اقدام برای پیشگیری از عوارض ترک قرص خواب مراجعه به مرکز تخصصی ترک اعتیاد و کاهش میزان مصرف به صورت تدریجی است. مرکز ترک اعتیاد پیام تندرستی با سال‌ها سوابق درخشان در درمان انواع مشکلات اعتیاد، آماده یاری رساندن به بیماران گرامی است.
